Luisterwoorden
Vanaf groep 3 ga je spellen met verschillende soorten woorden: luisterwoorden, regelwoorden en weetwoorden. Op deze pagina lees je hoe luisterwoorden werken. Door goed te luisteren naar luisterwoorden, weet je hoe je ze moet schrijven. Je leest ook welke woorden vaak verkeerd worden geschreven omdat ze niet goed worden uitgesproken.
Wat zijn luisterwoorden?
We noemen luisterwoorden zo, omdat je deze op precies dezelfde manier schrijft als je ze uitspreekt. Later heten deze woorden ‘klankzuivere woorden’. In groep 3 spreken we alleen van ‘luisterwoorden’.
Deze woorden worden heel vaak verkeerd gespeld. Het gaat dan al mis bij de uitspraak ervan. Veel kinderen zeggen bijvoorbeeld ‘heerluk’ en vergeten dat er helemaal geen ‘u’ in ‘heerlijk’ zit. Er zit een lange ij in. Dat geldt ook voor ‘tandpasta’, dat vaak wordt uitgesproken als ‘tanpasta’. Het lijkt dan net alsof er geen d in ‘tandpasta’ zit.
Je kunt dit onthouden door een vuistregel te gebruiken. Deze regel is: “Laa tgeen letters weg, maar schrijf het woord helemaal op.’ Voorbeelden van luisterwoorden zijn ‘gras’, ‘kat’ en ‘boek’. Zeg ze maar eens hardop. Dan weet je precies hoe je ze spelt.
Luisterwoorden spellen
Als je het woord goed en duidelijk uitspreekt, hoor je misschien al hoe het woord gespeld moet worden. Daarom heten deze woorden ook ‘luisterwoorden’. Niet altijd klopt het woord met hoe je het uitspreekt. Bij sommige woorden spreek je iets uit als een g, maar schrijf je ‘ch’. ‘School’ is daar een voorbeeld van. Je zegt ‘sgool’, maar spelt ‘schrijven’. Welke woorden werken ook zo?
Je schrijft: | Het klinkt als: | Voorbeeld |
sch | sg | school |
schr | sr | schrift |
zw | sw | zwart |
eur | ur | deur |
eer | ir | beer |
oor | or | voor |
isch | ies | komisch |
cht | gt | echt |
ieuw | iew | nieuw |
eeuw | eew | leeuw |
aai | aaj | haai |
lijk | luk | heerlijk |
ig | ug | enig |
nk | ngk | bank |
rk | rruk | kerk |
lk | lluk | melk |
tie | tsie | sensatie |
Lange en korte woorden
Sommige woorden hebben maar een klinker, maar klinken als bijvoorbeeld twee letters. Denk aan het ‘raden’, dat je uitspreekt als ‘raaden’, maar toch heeft het maar een letter. Dit zijn de andere woorden die ook zo klinken:
Je schrijft: | Voorbeeld van een korte klank: | Voorbeeld van een lange klank |
a | kat | ja raden |
e | pet (pet) je (uh) samen (uh) |
lening smerig |
i | pit wazig |
liter |
o | pot | zo
boten |
u | put | nu kuren |
aa | – | baan |
ee | – | veel meer |
oo | – | toon voor |
uu | – | muur |
au ou |
klauw zout |
klauw zout |
ei | klein | klein |
ij | fijn lelijk (je hoort ‘leluk’) |
fijn lelijk (je hoort ‘leluk’) |
eu | neus deur |
neus deur |
ie | fiets | fiets |
ui | ruit | ruit |
Bij welke woorden moet je oppassen?
Er zijn woorden die veel kinderen fout schrijven, omdat ze ze niet goed uitspreken. Pas daarom op bij deze woorden:
- Heerlijk (wordt vaak uitgesproken als ‘heerluk’)
- Tandpasta (wordt vaak uitgesproken als ‘tanpasta’)
- Zakdoek (wordt vaak uitgesproken als ‘zaddoek’)
- Tuurlijk (wordt vaak uitgesproken als ‘tuuk’)
- Koninklijk (wordt vaak uitgesproken als ‘konkluk’)
- Rups (wordt vaak uitgesproken als ‘rusp’)
- Wesp (wordt vaak uitgesproken als ‘weps)
- Sensationeel (wordt vaak uitgesproken als ‘sensioneel)
- Tegelijk (wordt vaak uitgesproken als ‘teglijk’)
- Tenminste (wordt vaak uitgesproken als ‘tinste’)
- In ieder geval (wordt vaak uitgesproken als ‘ieval’)